Onkolog o e-papierosach i zdrowym stylu życia

* Czy to prawda, że zdrowy styl życia może nas uchronić przed zachorowaniem na raka?
– Tak, choć z pewnymi zastrzeżeniami. Bez wątpienia zdrowy tryb życia ma istotny wpływ na zmniejszenie prawdopodobieństwa zachorowania na niektóre nowotwory. Niestety na rozwój nowotworów wpływ mają również czynniki genetyczne, na które nie mamy wpływu.

* Czy styl życia uchroni nas przed każdym rodzajem nowotworu?
– Niestety nie. Nowotwory to grupa bardzo różnorodnych chorób. W przypadku mięsaków tkanek miękkich i kości, nowotworów układu nerwowego, nowotworów wieku dziecięcego i w wielu innych przypadkach zdrowy tryb życia nie zmniejsza ryzyka ich wystąpienia. Z drugiej strony w przypadku najczęstszych nowotworów mamy możliwość sami zmniejszyć prawdopodobieństwo ich rozwoju.

n Czy to prawda, że z badań amerykańskich naukowców wynika, że regularny wysiłek fizyczny może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka piersi?
– Tak, i to nie tylko na podstawie amerykańskich badań. Prawdopodobnie wysiłek fizyczny zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi poprzez zmniejszenie stężenia estrogenów we krwi, hormonów mogących stymulować rozwój tego nowotworu. Wpływa także na redukcję masy ciała, a otyłość stanowi również czynnik ryzyka zachorowania na raka piersi. Dodatkowo, wskazuje się na korzystny wpływ wysiłku fizycznego na układ odpornościowy, mający również chronić przed rozwojem raka piersi.

* Ostatnio wielu z nas często posługuje się pojęciem „zdrowy styl życia”. Ale czy wszyscy wiemy, co to znaczy?
– Myślę, że coraz skuteczniejsze propagowanie zdrowego stylu życia jest dużym osiągnięciem ostatniej dekady, dlatego cieszę się, że termin ten znajduje się w powszechnym użyciu. Co się kryje pod tym pojęciem? Po pierwsze zaprzestanie palenia tytoniu, gdyż dym tytoniowy stanowi jeden z najważniejszych czynników wywołujących rozwój nowotworów, w tym raka płuca, jamy ustnej, przewodu pokarmowego i innych. Dodam też, że coraz częściej postuluje się, aby e-papierosy nie nazywać zdrowszym substytutem tradycyjnych papierosów, gdyż ich wpływ na rozwój nowotworów nie został jeszcze poznany. Zdrowy styl życia to również zrównoważona dieta, w której ograniczone jest spożycie tłuszczu i czerwonego mięsa, przy zwiększonym spożyciu warzyw i owoców, a także ograniczenie spożycia alkoholu.
Prawidłowa masa ciała i aktywność fizyczna to również składowe zdrowego trybu życia. Chciałbym zwrócić uwagę, że zdrowy styl życia to także unikanie nadmiernego opalania skóry. Należy pamiętać, że zarówno długotrwała, jak i intensywna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe emitowane przez słońce lub sztucznie w solariach zwiększa ryzyko rozwoju raków skóry i czerniaka. W pojęcie zdrowego stylu życia doskonale wpisuje się także regularny udział w badaniach przesiewowych i stosowanie szczepionek przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby oraz przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego. Propagowanie badań profilaktycznych i zdrowego stylu życia to m.in.: główny cel kampanii społecznej „Rak. To się leczy!”.

* Wspomniał pan doktor o dobroczynnym wpływie wysiłku fizycznego. Jaka dawka ruchu działa protekcyjnie na nasz organizm?
– Każda, choć czas i intensywność ćwiczeń nie jest jednoznacznie ustalony. Nawet 30-minutowy spacer w ciągu dnia jest korzystny dla zdrowia również w kontekście zapobiegania chorobom nowotworowym. Jeśli chodzi o raka piersi, to Amerykańskie Towarzystwo Onkologiczne zaleca 150 minut aktywności fizycznej w tygodniu jako „dawkę” zmniejszającą ryzyko zachorowania na ten nowotwór.

* Na ile istotna jest nasza codzienna dieta, skoro większość produktów spożywczych, które jemy i tak podczas uprawy czy hodowli była faszerowana chemią, a w trakcie produkcji została uzupełniona konserwantami i ulepszaczami?
– Trudno mówić o zdrowym stylu życia bez zrównoważonej diety i ograniczonym spożyciu alkoholu. Badania epidemiologiczne wykazują między innymi, że większe spożycie warzyw i owoców z niską zawartością skrobi prawdopodobnie zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory jamy ustnej, przełyku i żołądka. Z kolei nadmierne spożycie alkoholu również zwiększa ryzyko zachorowania na te nowotwory jamy ustnej, przełyku, jelita grubego i piersi.
Trudno nie zgodzić się z tym, że współcześnie kupowane produkty żywnościowe zawierają szereg chemicznych polepszaczy i utrwalaczy. Z drugiej strony normy dotyczące ich składu i stężeń są bardzo restrykcyjne, więc ich wpływ na rozwój nowotworów w porównaniu z innymi czynnikami ryzyka rozwoju nowotworów uznałbym za marginalny.

* Na ile istotne są predyspozycje genetyczne, jeśli chodzi o ryzyko zachorowania na raka? W jakim stopniu to ryzyko możemy modyfikować naszym stylem życia?
– Nie mamy wpływu na odziedziczone cechy genetyczne, w tym na te predysponujące do zachorowania na nowotwory. Ważne jest, by być ich świadomym i w razie podejrzenia dziedzicznych obciążeń chorobą nowotworową skonsultować się z onkologiem. Dzięki temu można wdrożyć postępowanie mające na celu ograniczenie ryzyka rozwoju nowotworu. Zdrowy styl życia jest ważny dla każdego, ale dla osób z predyspozycjami genetycznymi choroby nowotworowej, postępowanie to nabiera jeszcze większej wagi.