Polska musi usprawnić system zbiórki elektrośmieci

- Projekt ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym oceniamy jako dobry, a zawarty w nim kierunek zmian jako pozytywny. Jesteśmy przekonani, że wiele przyjętych w nim rozwiązań wpłynie na poprawę obecnego systemu zbiórki i gospodarowania elektroodpadami, przyczyniając się do poprawy stanu środowiska naturalnego w Polsce. Uważam jednak, że projekt wymaga uzupełnienia o zapisy, które wyeliminują ze środowiska silnie toksyczne odpady w postaci zużytego sprzętu chłodniczego czy świetlówek- mówi Aleksander Traple, wiceprezes Związku pracodawców Branży Elektroodadów Elektro- Odzysk.

W większości dostępnych na rynku świetlówek zawarta jest trująca rtęć, a w lodówkach i chłodziarkach znajdują się duże ilości niebezpiecznych gazów. Niekontrolowane uwalnianie tych toksycznych substancji powoduje dziurę ozonową i przyczynia się do globalnego ocieplenia klimatu.

Aby wyeliminować szkodliwy wpływ toksycznych substancji na środowisko, w krajach rozwiniętych od lat stosowane są technologie przetwarzania zużytego sprzętu chłodniczego, umożliwiające wychwycenie i prawidłowe unieszkodliwienie tych substancji. W Polsce w obecnym stanie prawnym w ten sposób przetwarzane jest zaledwie 15- 20 proc. zużytego sprzętu chłodniczego. Reszta demontowana jest w prymitywnych warunkach przy pomocy prymitywnych narzędzi, czego efektem jest uwalnianie toksycznych substancji do środowiska.

- Dlatego apelujemy do parlamentarzystów pracujących obecnie nad ustawa o wyposażenie jej w zapisy, które wyeliminują ze środowiska toksyczne odpady- mówi Traple.

W opinii Związku Pracodawców Branży Elektroodpadów Elektro- Odzysk koniecznym rozwiązaniem byłaby weryfikacja wykonania przez dystrybutorów obowiązku bezpłatnego odbioru zużytego sprzętu w miejscu dostawy- przepis znalazł się w procedowanym obecnie projekcie ustawy. Zdaniem Związku, bez wzmocnienia go mechanizmem weryfikacji nie uda się zlikwidować obecnych patologii.

Obecnie ogromne ilości zużytego sprzętu odebranego od klientów trafiają do do skupów złomu. Kolejną propozycją jest wprowadzenie mechanizmu depozytu na wymianę, polegającego na konieczności oddania zużytego sprzętu chłodniczego przez konsumenta w zamian za darmowy jego odbiór przez sprzedawce w momencie dostarczenia nowego sprzętu. Jeśli konsument nie będzie zainteresowany zwrotem zużytego urządzenia, wniesie depozyt w wysokości 20 zł.

- Nasze propozycje to rozwiązanie przyjazne konsumentowi i proste do wprowadzenia, gdyż ograniczyłyby się jedynie do zużytego sprzętu chłodniczego. Około 85 proc. sprzętu chłodniczego w Polsce kupowane jest na wymianę starego, zużytego sprzętu. Większość obywateli nie uiści więc żadnego depozytu, a zyska możliwość darmowego pozbycia się zużytego sprzętu z domu w momencie dostawy- dodaje Traple.

Członkowie ZPBE Elektro-Odzysk są przekonani, że ceny nowych urządzeń chłodniczych nie wzrosną,a konsumenci będą mogli się pozbyć elektroodpadów. Ponadto tego przepisu nie można traktować jako kolejnego podatku, który obciąży konsumentów.

Roczna wartość rynku nowego sprzętu chłodniczego w Polsce to prawie 1 mld zł., wartość potencjalnie wpłaconych depozytów wyniosłaby ok 3 mln zł. Podstawą wyliczenia jest liczba sprzedawanych rocznie lodówek, sięgająca ok. 1,1 mln sztuk, z czego około 150 tys. sztuk kupowane jest po raz pierwszy przez 143 tys. nowych gospodarstw domowych- tyle nowych mieszkań jest oddawanych rocznie do użytku. Mnożąc te 150 tys. sztuk lodówek przez 20 zł. Kwoty depozytu, otrzymujemy 3 mln zł.

Jak wynika z badań z czerwca 2014 roku przeprowadzonych przez firmę ARC Rynek i Opinia- konsumenci bardzo rzadko decydują się na samodzielne oddawanie sprzętu do sklepów lub punktów zbiórki. Z kolei 95 proc. deklaruje, że zrobiłoby to, jeśli sklep odebrałby stary sprzęt z ich domu. Z możliwości bezpłatnego zwrotu zużytego sprzętu w sklepie korzysta zaledwie 4 proc. Polaków, co dowodzi, że system bezpłatnych zwrotów nie funkcjonuje.